જેમ જેમ ચોમાસાના વાદળો વિખેરાઈ જાય છે અને આકાશ સ્વચ્છ બને છે, તેમ ગુજરાતની ધરતી એક નવા જ રંગમાં રંગાઈ જાય છે. ઓક્ટોબર મહિનો માત્ર કેલેન્ડરનું પાનું નથી, પરંતુ એક એવા અધ્યાયની શરૂઆત છે જેની દરેક ગુજરાતી આતુરતાથી રાહ જુએ છે. નવરાત્રીના ગરબાનો નાદ હજુ વાતાવરણમાં ગુંજતો હોય છે, ત્યાં તો શરદ પૂનમની ચાંદની અમૃત વર્ષા કરવા તૈયાર હોય છે. શું તમે એ પ્રકાશના પર્વ માટે તૈયાર છો જે અંધકાર પર વિજયનું પ્રતિક છે? શું તમે એ નવા વર્ષને આવકારવા ઉત્સુક છો જે નવી આશાઓ અને સંબંધોની મીઠાશ લઈને આવે છે? આ મહિનો માત્ર તહેવારોનો નથી, પણ પરંપરા, શ્રદ્ધા અને અતૂટ સંબંધોની ઉજવણીનો છે.
ઓક્ટોબર ૨૦૨૫ ના તહેવારોનું વિગતવાર દિવાળી કેલેન્ડર
અહીં દિવાળી કેલેન્ડર 2025 મુજબ, ઓક્ટોબર ૨૦૨૫ માં આવનારા મુખ્ય તહેવારો અને મહત્વપૂર્ણ દિવસોની સંપૂર્ણ યાદી આપવામાં આવી છે, જેથી તમે તમારી ઉજવણીનું આગોતરું આયોજન કરી શકો.
| તારીખ | દિવસ | તહેવાર / મહત્વનો દિવસ |
|---|---|---|
| ૧ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | બુધવાર | મહા નવમી (શારદીય નવરાત્રી) |
| ૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | ગુરુવાર | દશેરા (વિજયાદશમી) / ગાંધી જયંતિ |
| ૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | શુક્રવાર | પાપંકુશા એકાદશી |
| ૬ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | સોમવાર | શરદ પૂર્ણિમા (કોજાગરી પૂનમ) |
| ૭ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | મંગળવાર | વાલ્મિકી જયંતિ |
| ૧૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | શુક્રવાર | કરવા ચોથ, સંકષ્ટી ચતુર્થી |
| ૧૮ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | શનિવાર | ધનતેરસ (દિવાળીની શરૂઆત) |
| ૧૯ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | રવિવાર | કાળી ચૌદસ |
| ૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | સોમવાર | દિવાળી / લક્ષ્મી પૂજન (મુખ્ય દિવાળી તારીખ ૨૦૨૫) |
| ૨૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | બુધવાર | ગુજરાતી નવું વર્ષ (બેસતું વર્ષ - વિક્રમ સંવત ૨૦૮૨) |
| ૨૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | ગુરુવાર | ભાઈ બીજ |
| ૨૬ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | રવિવાર | લાભ પાંચમ |
| ૩૧ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ | શુક્રવાર | સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ જયંતિ (રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ) |
દિવાળી તહેવાર અને શુભ મુહૂર્ત ની યાદી
ચાલો, આપણે ઓક્ટોબર મહિનાના મુખ્ય ગુજરાતી તહેવારો અને તેની સાથે જોડાયેલી માન્યતાઓ અને પરંપરાઓને ઊંડાણપૂર્વક સમજીએ. દિવાળી કેલેન્ડર 2025 માં નોંધાયેલા દરેક પર્વનું વિશેષ મહત્વ છે.
દશેરા (વિજયાદશમી) - ૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
દશેરા, જે વિજયાદશમી તરીકે પણ ઓળખાય છે, તે અધર્મ પર ધર્મના અને અસત્ય પર સત્યના વિજયનો તહેવાર છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રી રામે રાવણનો વધ કર્યો હતો અને મા દુર્ગાએ મહિષાસુરનો સંહાર કર્યો હતો. ગુજરાતમાં આ દિવસનું એક આગવું જ મહત્વ છે. સવારથી જ લોકો ફાફડા-જલેબીની લિજ્જત માણવા દુકાનો પર ઉમટી પડે છે. ઘણા પરિવારોમાં શસ્ત્ર પૂજન કરવાની પરંપરા પણ છે, જ્યાં પોતાના કાર્યક્ષેત્રના સાધનો અને વાહનોની પૂજા કરી આવનારા વર્ષમાં સફળતાની કામના કરવામાં આવે છે. આ દિવસ કોઈપણ નવા કાર્યની શરૂઆત માટે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.
શરદ પૂર્ણિમા (કોજાગરી પૂનમ) - ૬ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
આસો મહિનાની પૂનમને શરદ પૂનમ કહેવામાં આવે છે. એવી માન્યતા છે કે આ રાત્રે ચંદ્ર તેની સોળે કળાએ ખીલેલો હોય છે અને તેની કિરણોમાં અમૃત તત્વ સમાયેલું હોય છે. ગુજરાતમાં આ દિવસે દૂધ-પૌંઆ બનાવીને ચંદ્રના પ્રકાશમાં મૂકવાની અને પછી તેને પ્રસાદ તરીકે ગ્રહણ કરવાની સુંદર પરંપરા છે. આ પ્રસાદ સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ લાભકારી માનવામાં આવે છે. આ રાત્રે મિત્રો અને પરિવારજનો સાથે મળીને ગરબા રમવાનો અને જાગરણ કરવાનો પણ રિવાજ છે. તેને 'કોજાગરી' પૂનમ પણ કહે છે, જેનો અર્થ છે 'કોણ જાગે છે?', કારણ કે એવું કહેવાય છે કે આ રાત્રે દેવી લક્ષ્મી પૃથ્વી પર વિચરણ કરે છે અને જે જાગરણ કરે છે તેમના પર કૃપા વરસાવે છે.
ધનતેરસ - ૧૮ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫: દિવાળી કેલેન્ડર 2025 નો શુભારંભ
ધનતેરસ દિવાળી કેલેન્ડર 2025 ના પર્વની શરૂઆતનું પ્રતિક છે. આ દિવસે ધનના દેવતા કુબેર અને આરોગ્યના દેવતા ધન્વંતરિની પૂજા કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં આ દિવસે સોના-ચાંદીના દાગીના, વાસણો કે અન્ય નવી વસ્તુઓ ખરીદવી ખૂબ જ શુભ મનાય છે. લોકો પોતાના ઘરના મુખ્ય દ્વાર પર દીવો પ્રગટાવે છે, જેને 'યમ દીપમ' કહેવાય છે. આ દીવો પરિવારના સભ્યોને અકાળ મૃત્યુના ભયથી બચાવે છે તેવી શ્રદ્ધા છે. આ દિવસથી જ ઘરોમાં દિવાળીની સાફ-સફાઈ અને શણગારની શરૂઆત થઈ જાય છે.
કાળી ચૌદસ - ૧૯ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
કાળી ચૌદસનો દિવસ તંત્ર-મંત્ર અને શક્તિની ઉપાસના માટે વિશેષ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે મહાકાળી માતા અને હનુમાનજીની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. ગુજરાતમાં, આ દિવસે 'કકળાટ કાઢવાનો' રિવાજ પ્રચલિત છે. જેમાં ઘરની સ્ત્રીઓ ચાર રસ્તા પર વડા જેવી વાનગી મૂકીને પાણી રેડીને પાછું વળીને જોયા વગર ઘરે આવે છે. આ રિવાજ ઘરની નકારાત્મક ઉર્જા, કંકાસ અને બીમારીઓને દૂર કરવા માટે કરવામાં આવે છે. આ દિવસ ભય પર વિજય મેળવવાનો અને આંતરિક શક્તિઓને જાગૃત કરવાનો દિવસ છે.
દિવાળી / લક્ષ્મી પૂજન - ૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
દિવાળી, એટલે કે દીપાવલી, પ્રકાશનો સૌથી મોટો તહેવાર છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રી રામ ૧૪ વર્ષના વનવાસ પછી અયોધ્યા પાછા ફર્યા હતા, જેની ખુશીમાં નગરવાસીઓએ દીવા પ્રગટાવીને તેમનું સ્વાગત કર્યું હતું. દિવાળી કેલેન્ડર 2025 મુજબ, આ દિવસ દિવાળીની મુખ્ય તારીખ છે. દિવાળીના દિવસે સાંજે શુભ મુહૂર્તમાં દેવી લક્ષ્મી અને ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવામાં આવે છે. ગુજરાતી વેપારીઓ માટે આ દિવસ ખૂબ મહત્વનો છે કારણ કે તેઓ આ દિવસે પોતાના નવા હિસાબના ચોપડાનું પૂજન કરે છે, જેને ચોપડા પૂજન કહેવાય છે. ઘર-આંગણાને રંગોળી અને હજારો દીવડાઓથી શણગારવામાં આવે છે. ફટાકડા ફોડીને અને મીઠાઈઓ વહેંચીને આ તહેવારની ધામધૂમથી ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
ગુજરાતી નવું વર્ષ (બેસતું વર્ષ) - ૨૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
દિવાળીના બીજા દિવસે કારતક સુદ એકમના રોજ ગુજરાતીઓનું નવું વર્ષ, એટલે કે બેસતું વર્ષ શરૂ થાય છે. આ દિવસે લોકો સવારે વહેલા ઉઠીને મંદિરમાં દર્શન કરવા જાય છે અને વડીલોના આશીર્વાદ લે છે. એકબીજાને મળીને "સાલ મુબારક" કહીને નવા વર્ષની શુભેચ્છાઓ પાઠવે છે. ઘરોમાં સ્વાદિષ્ટ વાનગીઓ બને છે અને આખો દિવસ મહેમાનોની અવરજવર રહે છે. આ દિવસ જૂની વાતો ભૂલીને નવા સંબંધોની શરૂઆત કરવાનો અને નવી આશાઓ સાથે વર્ષનો પ્રારંભ કરવાનો દિવસ છે.
ભાઈ બીજ - ૨૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫
ભાઈ બીજનો તહેવાર ભાઈ-બહેનના પવિત્ર પ્રેમનું પ્રતિક છે. આ દિવસે બહેન પોતાના ભાઈને ઘરે જમવા બોલાવે છે, તેના કપાળ પર તિલક કરે છે અને તેની લાંબી ઉંમર અને સુખ-સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરે છે. ભાઈ પણ પોતાની બહેનને ભેટ આપીને તેની રક્ષા કરવાનું વચન આપે છે. આ તહેવાર યમ અને યમુનાની કથા સાથે પણ જોડાયેલો છે, અને તેથી તેને 'યમ દ્વિતિયા' પણ કહેવામાં આવે છે.
લાભ પાંચમ - ૨૬ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫: વેપારના શુભારંભનો દિવસ
દિવાળીના તહેવારો બાદ, કારતક સુદ પાંચમના દિવસને લાભ પાંચમ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ગુજરાતી વેપારીઓ અને દુકાનદારો માટે આ દિવસ ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. દિવાળીની રજાઓ પછી તેઓ આ દિવસે પોતાના ધંધા-રોજગારની નવી શરૂઆત કરે છે. નવું ખાતું ખોલાવીને અથવા પ્રથમ સોદો કરીને તેઓ દેવી લક્ષ્મી અને સરસ્વતીની કૃપા મેળવે છે જેથી આખું વર્ષ લાભ અને સમૃદ્ધિથી ભરેલું રહે. આ દિવસને સૌભાગ્ય પંચમી પણ કહેવામાં આવે છે, જે જીવનમાં લાભ અને શુભતા લાવે છે. દિવાળી કેલેન્ડર 2025 નો આ અંતિમ મુખ્ય તહેવાર છે.
વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQ)
પ્રશ્ન ૧: દિવાળી કેલેન્ડર 2025 મુજબ દિવાળીની ચોક્કસ તારીખ શું છે?
જવાબ: દિવાળી કેલેન્ડર 2025 મુજબ, મુખ્ય દિવાળી પર્વ (લક્ષ્મી પૂજન) સોમવાર, ૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ છે.
પ્રશ્ન ૨: ગુજરાતમાં નવું વર્ષ (બેસતું વર્ષ) ૨૦૨૫ માં ક્યારે છે?
જવાબ: ગુજરાતી નવું વર્ષ, એટલે કે બેસતું વર્ષ (વિક્રમ સંવત ૨૦૮૨ ની શરૂઆત), બુધવાર, ૨૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ છે.
પ્રશ્ન ૩: ધનતેરસ અને લાભ પાંચમની તારીખ શું છે?
જવાબ: દિવાળી કેલેન્ડર 2025 માં, ધનતેરસ શનિવાર, ૧૮ ઓક્ટોબરના રોજ છે અને લાભ પાંચમ રવિવાર, ૨૬ ઓક્ટોબરના રોજ છે.
પ્રશ્ન ૪: દશેરાના દિવસે ગુજરાતમાં શું ખાસ ખાવામાં આવે છે?
જવાબ: ગુજરાતમાં દશેરાના દિવસે ગરમાગરમ ફાફડા અને મીઠી જલેબી ખાવાની એક અતૂટ પરંપરા છે.
પ્રશ્ન ૫: દિવાળીમાં ચોપડા પૂજનનું શું મહત્વ છે?
જવાબ: ચોપડા પૂજન દ્વારા ગુજરાતી વેપારીઓ દેવી લક્ષ્મી અને સરસ્વતીને પ્રાર્થના કરે છે કે આવનારું આખું વ્યવસાયિક વર્ષ જ્ઞાન, સફળતા અને સમૃદ્ધિથી ભરપૂર રહે. આ પૂજન દિવાળીના દિવસે (૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫) કરવામાં આવે છે.