કલ્પના કરો કે કોઈ વ્યક્તિ તમને વિશ્વપ્રસિદ્ધ તાજમહેલ ખરીદવાની ઓફર આપે. ને એ પણ સંપૂર્ણ કાયદેસર દસ્તાવેજો સાથે. શું એ શક્ય છે? હા, જો આપના સામે છે નટવરલાલ, તો બધું શક્ય છે. તે એવી ઠગાઈ હતી કે ભોળા વિદેશી રોકાણકારો એ ખરેખર વિશ્વાસ કરી લીધા કે તેઓ તાજમહેલના નવા માલિક છે. એ કૌભાંડ માત્ર એક વાર નહિ, ત્રણ વખત થયું. એ વ્યક્તિ હતી મિથિલેશ કુમાર શ્રીવાસ્તવ — જેને આખું દેશ “નટવરલાલ” તરીકે ઓળખે છે. કોઈ નકલી અધિકારીના વેશમાં, તો કોઈ વખત વકીલ બનીને, તેણે ઘણા ધનાઢ્ય લોકોને છેતર્યા. તેનો જીવનસાફર ચોંકાવનારો છે, દંતકથાઓ જેવી છે. અને આજે પણ લોકોએ તેનું નામ લેતાં શંકા, આશ્ચર્ય અને દાદ આપવા મજબૂર થાય છે.
નટવરલાલનું અસલી નામ મિથિલેશ કુમાર શ્રીવાસ્તવ હતું. તેમનો જન્મ બિહારના સિવાન જિલ્લાના બાંગરા ગામમાં 1912માં થયો હતો. પિતા સ્ટેશન માસ્ટર હતા અને બાળપણમાં મિથિલેશ ખુબ જ હોશિયાર હતા. પણ એક નાના કિસ્સાએ તેમના જીવનને વળાંક આપ્યો. પાડોશીના બેંક ડ્રાફ્ટ ભરવા ગયેલા મિથિલેશે પહેલી વાર સહિ નકલ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો — અને સફળ પણ થયા. એ પછી એ સાવધાનીથી આવા કૌભાંડો કરતા ગયા.
કોલકાતા ગયેલા નટવરલાલે વાણિજ્યમાં સ્નાતકની ડિગ્રી લીધી અને ત્યાં એક સ્ટોકબ્રોકર તરીકે કામ પણ કર્યું. પરંતુ નકલી દસ્તાવેજો અને શેરટ્રાન્સફરની ટેક્નિકમાં ماهિર હોવાથી, તેમણે ધીમે ધીમે એ માર્ગ પસંદ કર્યો જેમાં પૈસા ઝડપથી મળતા — ઠગાઈ.
નટવરલાલ કોઈ પણ વ્યક્તિ બની શકતો હતો — વકીલ, અધિકારી, પીઆઇબીનેews અધિકારી, અહીં સુધી કે ન્યાયાધીશ તરીકે પણ પોતાનું રૂપ બદલી શકે એવો પાટખૂણો હતો. તેણે દરેક ઠગાઈ માટે નવી ઓળખ બનાવી અને ઘણા વખત સુધી પકડથી દૂર રહ્યો.
સૌથી વધુ ચર્ચામાં રહેેલો અને વિશ્વસ્તરે ભારે ધ્યાન ખેંચનાર કિસ્સો હતો — તાજમહેલનું વેચાણ. નટવરલાલે તાજમહેલ ત્રણ અલગ અલગ વિદેશી રોકાણકારોને “વેચી” દીધો. દરેક વખતે નકલી દસ્તાવેજો, ફેક સરકારી ઓળખપત્રો અને ઑફિશિયલ મિટીંગ સાથે. તેને સરકારે ઈમારત વેચવાની યોજના ઘડી હોવાનું બતાવી રોકાણકારોને કરોડો રૂપિયા ચૂકવવા માટે રાજી કર્યા.
એ જ નથી, નટવરલાલે લાલ કિલ્લો, રાષ્ટ્રપતિ ભવન, હાઈ કોર્ટ બિલ્ડિંગ જેવી જંગમ અમૂલ્ય ઈમારતો પણ “વેચી” દીધી હતી. આ બધું એવું કળાકૌશલથી થયું કે ઝડપાય પછી પણ પોલીસ અને અદાલત તેને સાબિત કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવતી.
નટવરલાલ 9થી વધુ વાર જુદી જુદી જેલોમાંથી ભાગી ગયો હતો. એક પ્રસિદ્ધ કિસ્સામાં તેણે વકીલનો વેશ ધારણ કરી હજાર રૂપિયાનું નોટીસ બનાવ્યું અને જેલના ગેટ સુધી પહોંચી ગયો — જ્યાં એક કોપ પણ તેનો સાથ આપે એવું નાટક રચાયું.
વિવિધ રાજ્યોમાં 100થી વધુ કેસ નોંધાયા હતા. બિહારમાં જ 14થી વધુ FIR તેના પર નોંધાયેલાં હતાં. તેને 113 વર્ષની જેલસજા પણ ફટકારવામાં આવી હતી, પણ એ ક્યાં જ હતો?
નટવરલાલની છેલ્લી ધરપકડ 1996માં થઇ હતી. ત્યાર બાદ તે ફરી એકવાર પોલીસને છેતી કરીને ભાગી ગયો. ત્યારબાદ તે ક્યારેય જોવા મળ્યો નહીં. તેમના ભાઈએ દાવો કર્યો કે તેણે 1996માં અંતિમ સંસ્કાર કર્યો હતો, જ્યારે તેમના વકીલના મતે તેમનું મૃત્યુ 2009માં થયું હતું.
વિવાદ છતાં, આજે સુધી કોઇ અધિકૃત રીતે તેની મોતની પુષ્ટિ કરી શક્યું નથી.
બૉલિવૂડમાં 1979માં આવેલી ફિલ્મ "શ્રી નટવરલાલ" તેમણે પ્રેરિત હતી. અમિતાભ બચ્ચન મુખ્ય ભૂમિકામાં હતા. ફિલ્મે દર્શકોને નટવરલાલની ગણગણાવેલી કળા બતાવી — અને એ નામ ફરીથી લોકપ્રિય બન્યું.
તેમના વતન બાંગરા ગામમાં આજે પણ લોકોને લાગે છે કે નટવરલાલ કોઈ વિલન નહોતો — પણ Robin Hood હતો. તેમણે ગરીબોને મદદ કરી હતી, એવું લોકો માને છે.
નટવરલાલ: બાળકથી ઠગ સુધી સફર
રૂપ બદલવા અને ઓળખ છુપાવવાનો માસ્ટર
તાજમહેલ વેચાણ — અને તે પણ ત્રણ વખત!
અન્ય પ્રખ્યાત કૌભાંડો
પકડી પડાયા પછી પણ ભાગવાની કળા
અંતિમ ફરાર અને મૃત્યુ પર રહસ્ય
નટવરલાલનું લોકપ્રિયત્વ અને ફિલ્મો ઉપર અસર
નટવરલાલ કોણ હતા?
+
તેમણે કેટલી વાર તાજમહેલ વેચ્યું?
+
તેમના પર કેટલાય કેસ ચાલતા હતા?
+
તેમનું મૃત્યુ ક્યારે થયું?
+
તેમના જીવન પરથી ફિલ્મ बनी છે?
+