ભારત સહિત વિશ્વના મોટા ભાગના દેશોમાં જ્યારે પણ કોઈ મહત્વપૂર્ણ એર સ્ટ્રાઈક (Air Strike) થાય છે, તે મોટાભાગે રાત્રિના સમયે કરવામાં આવે છે. તમે એવું વિચાર્યું હશે કે, આખરે આવા હુમલાઓ દિવસના બદલે રાત્રે કેમ કરવામાં આવે છે? શું એ માટે ખાસ કોઈ ટેક્નિકલ કે રણનીતિક કારણ હોય શકે?
હા, ખરેખર રાત્રિના સમયે એર સ્ટ્રાઈક કરવાનાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ લોજિકલ અને મિલિટરી કારણો છે, જેને આજની આ પોસ્ટમાં આપણે વિગતે સમજશું.
⭐ 1. રાત્રે દુશ્મનને પૃષ્ઠભૂમિનું સ્પષ્ટ દ્રશ્ય મળતું નથી
દુશ્મન દેશનાં રડાર અથવા દેખાવ તંત્ર (visual systems) સામાન્ય રીતે દિવસના સમયે વધુ અસરકારક રીતે કામ કરે છે. રાત્રે અંધારાની સ્થિતિમાં વિમાનો અથવા ડ્રોનને ઓળખવામાં તકલીફ પડે છે.
એરક્રાફ્ટના અવાજ પર આધાર રાખીને ધ્વનિથી ઓળખવાની કોશિશ કરવામાં આવે છે, પણ અંધારામાં વિઝ્યુઅલ ટાર્ગેટિંગ અને હુમલાના દિશા જાણવી મુશ્કેલ બની જાય છે.
⭐ 2. નાઈટ વિઝન ટેક્નોલોજી ભારતીય વાયુસેનાને સહારો આપે છે
આજના યુગમાં ભારત સહિત અનેક દેશોએ એટલી વિકસિત ટેકનોલોજી (Technology) અપનાવી છે કે, તેઓ અંધારામાં પણ ટાર્ગેટ પર સાફ નિશાન લગાવી શકે છે.
Night Vision Devices (NVD), Infrared Sensors, GPS Guided Missiles અને Thermal Imaging Cameras જેવી ટેક્નોલોજી ભારતીય વાયુસેનાને રાત્રે વધુ ચોકસાઈથી હુમલો કરવાની શક્તિ આપે છે.
⭐ 3. સર્પ્રાઈઝ એટેકનું ઢાંચો: દુશ્મન તૈયારી ન કરી શકે
મહત્વપૂર્ણ લશ્કરી સિદ્ધાંતોમાં એક છે: "Surprise is a key to success in warfare." રાત્રે હુમલો થાય એટલે દુશ્મન સંભળી પણ ના શકે.
તેમનાં સેના કેમ્પ્સ, આર્મરીઝ, અથવા આતંકવાદી ઠેકાણાઓ રાત્રે આરામની સ્થિતિમાં હોય છે. આવા સમયે હુમલો કરવાથી વિરોધ પક્ષે જવાબ આપવો મુશ્કેલ બની જાય છે.
⭐ 4. વિમાનો અને પાઈલટ્સની સલામતી
દિવસના સમયે શત્રુ પાસે વિમાનોને નિશાન બનાવવાની ક્ષમતા વધારે હોય છે. તેઓ વિઝ્યુઅલી રડાર દ્વારા વિમાનો ઓળખી શકે છે અને એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ વડે જવાબી હુમલો કરી શકે છે.
રાત્રે આ સંભાવનાઓ ઘટે છે, જેથી આપણા વિમાનો વધુ સલામત રીતે લક્ષ્ય ભેદીને પાછા ફરવા સક્ષમ બને છે.
⭐ 5. આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ ઘટાડવા માટે
દિવસના સમયે હુમલો થતા સ્થાનિક નાગરિકો અથવા મીડિયા દ્વારા દુશ્મન દેશ તરત વિશ્વના attentionમાં આવી જાય છે.
જ્યારે રાત્રે હુમલાનું સંચાલન થવું ઓછું ઝડપથી બહાર આવે છે, જેના કારણે રાજકીય દબાણ ઘટે છે અને યુદ્ધનો વ્યાપ વધવાની શક્યતા ઓછી રહે છે.
⭐ 6. વ્યૂહાત્મક ટાઈમિંગ: દુશ્મન ટીમ આરામ પર હોય છે
રાત્રે શત્રુની સેનાઓ આરામ પર હોય છે. એ સમયે કોઈ પણ પ્રકારની હલચલ કે વિરોધની શક્યતાઓ ઓછી હોય છે. તેથી હુમલો વધુ અસરકારક બને છે.
📍 બાલાકોટ એર સ્ટ્રાઈકનું ઉદાહરણ
2019માં થયેલ બાલાકોટ એર સ્ટ્રાઈક એ રાત્રે 3 વાગ્યે અમલમાં આવી હતી. ભારતીય વાયુસેનાના મિરાજ વિમાનો પાકિસ્તાનના બાલાકોટ વિસ્તારમાં પ્રવેશીને આતંકવાદી ઠેકાણા નાશ કર્યો.
આ રાત્રિના સમયે થયેલ હુમલો પાકિસ્તાની સેના માટે સંપૂર્ણ રીતે અનપેક્ષિત હતો, અને તેનું કોઈ જવાબ પણ તરત આપી શક્યા નહોતા.
🎯 નિષ્કર્ષ
એર સ્ટ્રાઈકને રાત્રે અમલમાં મુકવાની પાછળ કેવળ એક નહીં, પણ અનેક રણનીતિક, ટેક્નિકલ અને વૈશ્વિક રાજકીય કારણો છે.
રાત્રે:
-
દુશ્મન ઓછી તૈયારીમાં હોય છે,
-
ટેકનોલોજી ભારતીય વાયુસેનાને વધુ મજબૂત બનાવે છે,
-
વિમાનોનું જોખમ ઓછું રહે છે,
-
અને હુમલો વધુ અસરકારક બને છે.**
આ માટે મોટાભાગના મહત્વપૂર્ણ એર સ્ટ્રાઈક ઓપરેશન્સ રાત્રે જ કરવામાં આવે છે.
❓ પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQs)
Q. એર સ્ટ્રાઈકને દિવસના સમયે કેમ ન કરવામાં આવે?
દિવસ દરમિયાન દુશ્મન વધુ સતર્ક રહે છે અને વિઝ્યુઅલ રૂપે વિમાનોની ઓળખ કરી શકે છે, જેના કારણે વિરોધીઓ ઝડપથી જવાબ આપી શકે છે.
Q. શું રાત્રે એવીયેશન ઓપરેશન્સ કરવું મુશ્કેલ હોય છે?
ટેક્નોલોજી અને તાલીમના આધારે હવે રાત્રે ઓપરેશન્સ conducting સરળ અને વધુ સુરક્ષિત બનેલ છે.
Q. શું બધા દેશો રાત્રે હુમલાનું સમર્થન કરે છે?
હા, મોટાભાગના દેશો રાત્રે હુમલાને વ્યૂહાત્મક રીતે વધુ યોગ્ય માને છે.